اهداي مدالهاي باارزش المپيادهاي علمي توسط دانشجويان نخبه دانشگاه شريف به رهبر معظم انقلاب بار ديگر نشان داد جوانان ايران قدردان كساني هستند كه هميشه از دانشجو و حركتهاي علمي آنها حمايت كرده و بر زمينهسازي پيشرفت علمي كشور تأكيد دارند. اين ديدار كه در فضايي صميمانه برگزار شد بهانهاي بود تا با «آرمان وثيقزاده»، برنده مدال طلاي المپياد جهاني نجوم در سال 2015 و يكي از مدالآوران المپيادهاي علمي كشور كه مدالهايشان را به رهبر معظم انقلاب تقديم كردند درباره اهميت علم در ايران و مدالهايي كه كسب كردهاند و همچنين پديده فرار مغزها و رهنمودهاي مقاممعظم رهبري در اين ديدار گفتوگويي داشته باشيم.
- نجوم و ستارهشناسي اگرچه در ايران از سابقهاي كهن برخوردار است اما اين روزها چندان اقبالي نسبت به آن در كشور وجود ندارد. چطور شد نجوم را انتخاب كرديد؟
هيچگاه نخستين تلسكوپ دستي را كه ساختم فراموش نميكنم. با لوله پليكا كه دو عدسي در ابتدا و انتهاي آن قرار داده بودم ستارهها را رصد ميكردم و از ديدن آنها خسته نميشدم. خانواده نقش بسيار مهمي داشتند و با تشويق آنها به علم نجوم علاقهمند شدم. وقتي وارد دبيرستان شدم در كنار مطالعه دروس، مباحث مربوط به بسياري از كتابها و مجلات مرتبط با ستارهشناسي و كهكشانها را ميخواندم. علاقه به نجوم و كهكشان از كودكي در من شكل گرفت. شبهاي پرستاره آسمان اصفهان، وقتي كه در كنار زايندهرود به ستارههاي درخشان خيره ميشدم اين علاقه را در من بهوجود آورد و پدر و مادر و خواهر بزرگترم نيز مرا در اين راه تشويق كردند. با شروع المپياد نجوم كه طي 3 مرحله برگزار ميشود من هم شركت كردم. در مرحله شهر و استان رتبه برتر را كسب كردم و سرانجام در مرحله نهايي كه كشوري بود توانستم در جايگاه بالا قرار بگيرم و به اين ترتيب در سال سوم دبيرستان به عضويت تيم المپياد نجوم ايران درآمدم. حضور در اين تيم يكي از آرزوهاي من بود كه محقق شد. بعد از آن يك سال به شكل متناوب در كلاسهاي مختلفي كه براي ما تشكيل ميدادند شركت كرديم و زيرنظر بهترين اساتيد، خودمان را براي شركت در رقابتهاي جهاني 2015 آماده كرديم.
سرانجام زمان مورد نظر فرارسيد و همراه با تيم به رقابتهاي جهاني كه در اندونزي برگزار ميشد رفتيم. خوشبختانه هر 10عضو تيم ايران موفق به كسب مدال شدند و ما با 3 نشان طلا، 4 نشان نقره و 3 نشان برنز در جايگاه نخست دنيا و بالاتر از بسياري از كشورهاي صاحبنام جهان ايستاديم. سيستم المپياد در ايران بسيار خوب و علمي عمل ميكند و آموزش آن در تراز جهاني است و هيچگاه امكانات نجوم كه بهترين آن در اختيار كشورهاي اروپايي و آمريكايي است در كسب جايگاه برتر دخيل نبوده است. اين نوع آموزش و سطح علمي بالاي ايران و مهارتهايي كه دانشآموزان المپيادي ايران دارند باعث ايستادن در سكوهاي برتر جهان ميشود.
كسب مدال طلاي رقابتهاي المپياد جهاني نجوم در سال 2015 كه به ميزباني كشور اندونزي برگزار شد مرا در مسيري قرار داد تا با شرايطي كه براي نفرات برتر المپيادهاي علمي درنظر گرفته شده بود بدون كنكور رشته مورد علاقهام را انتخاب كنم. با توجه به اينكه احساس ميكردم با تحصيل در رشته مهندسي برق بيشتر ميتوانم به كشور و مردم خدمت كنم اين رشته را انتخاب كردم و اكنون نيز در ترم 3رشته مهندسي برق دانشگاه شريف تحصيل ميكنم.
- به رفتن از ايران هم فكر ميكني؟ بالاخره در خارج ايران راه براي پيشرفت كم نيست!
من هيچگاه خودم را نخبه و نابغه نميدانم زيرا افرادي نخبه هستند كه بتوانند براي كشور خودشان كاري انجام بدهند. كساني كه با هزينه كشور و مردم ايران تحصيل ميكنند و بعد از پايان تحصيلات بلافاصله به كشورهاي ديگر ميروند و اسم اين پديده را فرار مغزها ميگذارند و خودشان را نخبه ميدانند از ديدگاه من «نخبهنما هستند زيرا هميشه از كشورشان طلبكار هستند كه من اين مقدار درس خواندهام و زحمت كشيدهام، كشورم در قبال اين درسخواندن من چه كاري كرده است؟» نبوغ و نخبگي از ديدگاه من يعني انجام كارهايي كه عموم مردم نميتوانند آن را انجام بدهند.
از ديدگاه من اگر كسي براي خودش برنامه نداشته باشد هيچ فرقي ندارد كه بعد از پايان تحصيلات در كشور بماند يا برود. او بايد ابتدا نقش خودش را متوجه شود و نبايد فقط به سمت و سويي كه دوستانش رفتهاند برود. گرچه در اين ميان گاهي شاهد ناملايمتهايي از سوي برخي نهادها هستيم اما يك واقعيت وجود دارد و آن هم اينكه كسي كه قرار است جامعه را اصلاح كند بايد از خودش شروع كند و سريع نااميد نشود و تفكري براساس واقعيت داشته باشد. كساني كه راهي ديار غربت ميشوند به اميد اينكه به كعبه آمال خودشان برسند آيا واقعا به اين امر دست پيدا كردهاند؟ آنها به جايي متصل ميشوند كه خودش به جايي اتصال ندارد. اگر با تحصيل در بهترين دانشگاههاي دنيا بتوان بيشتر به كشور خدمت كرد صلاح كشور در اين است كه برويم و پرثمر بازگرديم و براي كشور فردي مفيد باشيم. متأسفانه كساني هستند كه با هزينه كشور به خارج از ايران رفته و در دانشگاههاي معتبر دنيا تحصيل كردهاند اما وقتي بازگشتهاند هيچ ثمري براي كشور و صنعت نداشتهاند.
- وضعيت ايران را در علم نجوم چطور بررسي ميكنيد؟
خوشبختانه با كارهايي كه در چند سال گذشته انجام شده است شاهد شتاب علمي و همچنين بيداري در مقالات دانشگاهي هستيم. در علم نجوم كارهاي بزرگي در زمينه فعاليتهاي تحقيقاتي و پژوهشي انجام گرفته است و راهاندازي رصدخانههاي مجهز و آشنايي با جديدترين علم دنيا حاصل اين فعاليتهاست. به گفته مقام معظم رهبري، رشد علم بسيار مهم است. كشورهاي پيشرفته از علم نجوم استفاده صنعتي ميكنند و به نتايج خوبي هم دست پيدا كردهاند. در ايران جوانهاي دانشمند بسياري داريم كه ميتوانيم زمينه شكوفاشدن آنها را فراهم كنيم. چندسال قبل در بحث هستهاي همين جواناني كه شايد جدي گرفته نميشدند انقلاب بزرگي در عرصه هستهاي به پا كردند تاجايي كه دشمن از اين حركت پرشتاب علمي به وحشت افتاد و دست به ترور دانشمندان جوان ما زد.
خوشبختانه حركت علمي كشور در دست افراد متدين و علاقهمند به پيشرفت كشور قرار دارد و با برداشتهشدن موانع، آيندهاي روشن در انتظار ما قرار دارد و ميتوانيم جهشهاي بزرگ علمي داشته باشيم. مسئولان بايد به نسل جوان اعتماد داشته باشند و كار را به آنها بسپارند و فراموش نكنند كه در زمان جنگ همين جوانان بودند كه كار را جلو ميبردند. در بحث هستهاي يا علم نانو، جوانان دانشمند ما با قدرت كار را جلو ميبرند.
- چطور شد تصميم گرفتيد مدال طلاي جهاني را به رهبر معظم انقلاب اهدا كنيد؟
اينكه تصميم گرفتم مدال طلايص اين شخص كسي بهتر از رهبر معظم انقلاب نيست و احساس ميكنم اين مدال كمترين چيزي است كه به ايشان هديه دادهام، وقتي دوستان پيشنهاد اهداي نشانهاي جهاني را به رهبر معظم انقلاب مطرح كردند من با دل و جان پذيرفتم و خوشحالم كه سهم كوچكي در قدرداني از ايشان داشتم. ايشان با افتخار همه مدالهاي ما را پذيرفتند ولي اعلام كردند آنها را كه حاصل تلاش خودمان است به ما بازميگردانند و در پايان جلسه مدالها را به ما پس دادند. ديداري بسيار صميمي بود و تعدادي از دانشجويان مسائل و مشكلات مختلف را مطرح كردند. مقاممعظم رهبري تأكيد كردند كه تلاش و حركت علمي در كشور به هيچ وجه نبايد كند يا متوقف شود بلكه بايد با شتاب بيشتري ادامه يابد.
- چقدر اهل مطالعه خارج از درس هستيد؟ معمولا روزانه چند ساعت مطالعه داريد؟
وقتي براي المپياد شركت ميكردم بيشتر كتابهاي درسي را و آن هم به شكل متعادل ميخواندم اما از وقتي وارد دانشگاه شريف شدهام حجم و فشردگي درسها بسيار بالاست و به همين دليل كمتر فرصت ميكنم كار ديگري كنم و ترجيح ميدهم درس بخوانم. متأسفانه آفتي به نام كپيكردن درسها از دانشجويان ترم بالاتر وجود دارد كه برخي از دانشجويان آن را انجام ميدهند اما از آنجايي كه من علاقهاي به اين كار ندارم بايد وقت بيشتري براي درسهايم بگذارم و براي همين كمتر ميتوانم كارهايي كه علاقه دارم انجام بدهم. بهنظرم اين روند درستي نيست و بايد اصلاح شود. خروجيهاي تكبعدي و بدون همه جانبهنگري از آفتهايي است كه دانشجوياني كه تنها به خواندن دروس دانشگاهي فكر ميكنند با آن دست به گريبان هستند. هميشه تأكيد ميكنند كه شما در دانشگاه طراز اول كشور تحصيل ميكنيد و تنها بايد به درسخواندن و كسب بهترين نمرات فكر كنيد. در حالي كه به عقيده من بايد كار تحقيقاتي در كنار درس مهم شمرده شود و با شركتهاي مختلف در اين زمينه ارتباط برقرار كنيم. نبايد نظام آموزشي بهگونهاي باشد كه تكستارههايي مانند شهيد احمديروشن از آن بيرون بيايند و بايد بهگونهاي باشد كه چندين احمديروشن در اين سيستم آموزشي پرورش پيدا كنند.
- از فضاي مجازي هم گريزي نيست؟ درست است؟
واقعيت اين است كه من هم مثل خيليها اهل فضاي مجازي هستم. البته مدت زمان ثابتي ندارد و بيشتر در كانالهاي خبري يا كانالي كه دانشجويان دانشگاه راهاندازي كردهاند حضور دارم. هرچند كه سعي ميكنم خيلي براي آن وقت نگذارم.
از كارگاه پدر تا المپياد فيزيك
گپي با محمد محمدي؛ دارنده مدال طلاي المپياد فيزيك
كسب مدال طلاي فيزيك كشور و مدال نقره نجوم او را در مسيري قرار داد تا بهعنوان يك جوان نخبه به راهي برود كه براي رسيدن به آن تلاش ميكرد. محمد محمدي، دانشجوي رشته برق دانشگاه شريف و يكي از جوانان نخبهاي كه در ديدار با رهبر معظم انقلاب مدالهايش را تقديم ايشان كرد معتقد است بايد اين خودباوري را به دانشجويان داد كه ميتوان ماند و مشكلات را حل كرد و رفتن به خارج از كشور دردي را دوا نميكند. او از روزهايي ميگويد كه در المپيادهاي نجوم و فيزيك شركت كرد و با تلاش به موفقيت بزرگي دست پيدا كرد.
در شهر زرقان شيراز بهدنيا آمدم و تا پايه پنجم ابتدايي در مرودشت تحصيل كردم و بعد از آن، دوران راهنمايي را در شيراز بودم. از آنجايي كه پدرم مهندس مكانيك است و در ماشينسازي مشغول بهكار بود بهخاطر شغل پدر به تهران آمديم. قرارگرفتن در مسير المپياد بهدليل فضايي بود كه در مدرسه وجود داشت. مقطع دبيرستان در مدرسه علامه حلي تهران بودم و فضاي مدرسه تحتالشعاع المپياد قرار داشت. البته هميشه اين فضا در مدرسه علامهحلي حاكم است. سال دوم دبيرستان از آنجايي كه نميتوانستم در المپياد فيزيك شركت كنم سراغ نجوم رفتم و در المپياد نجوم شركت كردم. البته علم نجوم و فيزيك بيربط نيستند و مباحث نجوم با مكانيك در ارتباط است.
در اين مدت نيز 6بار براي رصد ستارهها همراه با همكلاسيهايم به اطراف دماوند و روستاي طالقان در اطراف قزوين رفتيم و رصدي به يادماندني داشتيم. آسمان، روشن و پرستاره بود و ساعتها ستارهها و سيارات را رصد كرديم. در الميپاد نجوم در سطح كشوري موفق به كسب نشان نقره شدم. كسب مدال نقره المپياد نجوم كشوري در سال 92 و پس از آن مدال طلاي المپياد فيزيك كشوري در سال 93، دو اتفاق مهم و تأثيرگذار زندگيام بود. البته فيزيك جذابيت خاصي براي من دارد. علمي كه با آن ميتوانيم درك كنيم چيزهايي كه جلوي چشم قرار دارد و به ديدن آنها عادت كردهايم چرا و چگونه بهوجود آمدهاند و عملكرد آنها به چه شكل است. دوست دارم چيزهايي كه مقابل چشمانم قرار دارند را تحليل كنم. بهطور مثال يك دوچرخه از دو چرخ تشكيل شده است كه در زمان حركت زمين نميافتد اما با علم فيزيك ميتوان دليل تعادل آن را پيدا و تحليل كرد. هميشه بهدنبال اين بودم و هستم كه بدانم علم فيزيك در كجا كاربرد دارد.
خانواده از دوران كودكي هميشه مرا حمايت كردند. فرزند اول خانواده هستم و پدر و مادرم هميشه سعي كردهاند در همه شرايط مرا همراهي كنند. البته من تا يكقدمي رسيدن به تيم ملي المپياد فيزيك ايران نيز پيش رفتم. معمولا از بين 10نفري كه موفق به كسب مدال طلاي المپياد فيزيك كشوري ميشوند 5نفر برتر را براي تيم ملي انتخاب ميكنند و از آنجايي كه من ششم شده بودم نتوانستم به عضويت تيم ملي دربيايم. توكل به خدا و سختكوشي در كنار صبر از عوامل موفقيت من در اين راه بودند و وقتي مدال نقره نجوم را كسب كردم تلاشم را بيشتر كردم و به لطف خدا موفق به كسب مدال طلا شدم و به همين دليل بدون كنكور رشته برق دانشگاه شريف را براي ادامه تحصيل انتخاب كردم.
من هميشه به علوم كاربردي ازجمله برق علاقه داشتم و از آنجا كه دانشكده برق يكي از بهترين دانشكدههاي دانشگاه شريف است اين رشته را انتخاب كردم. امروز در بحث زيرساخت توليد انرژي و انتقال آن، خطوط مخابراتي و بحثهاي نظامي اغلب شاهد حضور مهندسان مكانيك و برق هستيم. برق دانشگاه شريف از اين مزيت برخوردار است كه در جمعي قرار ميگيريم كه انسانهاي بلندپرواز و بلندهمت در آن تحصيل يا تدريس ميكنند.
من هم بهعنوان عضو كوچكي از دانشجويان مدالآور دانشگاه شريف مدالهايم را تقديم مقاممعظم رهبري كردم و به سهم خودم شرمنده ايشان هستم زيرا بايد بيشتر از اين كار كرده و براي سربلندي كشورمان تلاش كنيم. ايشان در اين ديدار تأكيد داشتند كه نبايد پيشرفت علمي كشور متوقف شود و 90درصد ظرفيت كشور ما شناخته شده نيست. بيان اين رقم از سوي بالاترين مقام كشور جاي تامل دارد و ايشان تأكيد داشتند با يك فكر انقلابي و دانش بالا بايد از اين ظرفيتها استفاده كرد و تأكيد كردند كه اقتصاد مقاومتي درونزاست.
به نظر من يك دانشجوي نخبه بايد به اين خودباوري برسد كه در كشور بماند و بااعتمادبهنفس بالا مشكلات را حل كند. كساني كه تصور ميكنند براي داشتن شرايط بهتر بايد به خارج از كشور بروند بايد مشكلاتي از قبيل دوري از خانواده، بيثباتي نظام خانواده در آنجا و نگاه بالا به پايين نسبت به افراد مهاجر را بپذيرند. اما اينكه چه عواملي باعث ميشود با پديده فرار مغزها روبهرو شويم جاي بحث و تحليل دارد. يكي از آنها نظام آموزشي عالي ما است كه بهنظر من طراحي آن با نيازها بسيار متفاوت است. از سوي ديگر با اعتمادبهنفس پاييني كه در دانشجوي ما ايجاد شده است او به اين خودباوري نميرسد كه بماند و شرايط را تغيير دهد و طبعا بهدنبال جايي ميرود كه شرايط دلخواه او را برآورده كنند. متأسفانه بهدليل تكبعدي بودن جواني كه به او نخبه گفته ميشود اين جوان با وجود آنكه در درس و تحصيلات بسيار موفق است نميتواند مشكل اجتماعي كوچكي را رفع كند. بهطور مثال وقتي در پيچ و خم كارهاي اداري ميافتد نميتواند آن را تحمل يا درست كند و به همين دليل ترجيح ميدهد به جايي برود كه سازوكار اداري آنجا منظم و درست است.
از سوي ديگر، ما عرصه درست را به دانشجويان نشان ندادهايم. عرصهاي كه آنها احساس كنند كه تأثيرگذار و براي كشور مهم هستند. پس از راهاندازي مراكز دانشبنيان در دانشگاه شريف، بسياري از دانشجويان نخبه در ايران ماندهاند اما اين شركتها به سمت توليد ايدهها و محصولات خدماتي سوق پيدا كردهاند و به سمت زيرساختها و قدرتآفريني نميروند. كاري كه شهيد احمديروشن در زمينه فناوري هستهاي انجام داد واقعا يك قدرتآفريني بود. اما امروز محصولاتي مانند تاكسيهاي اينترنتي از دل اين شركتها بيرون ميآيد كه از جنس خدماتي است و از جنس كلاني كه جوان نخبه را به تحرك و تجزيه و تحليل وادارد نيست.
من هم مانند بسياري از همنسليها خودم اهل فضاي مجازي هستم اما بيشتر براي انجام كارهاي تحقيقاتي و همچنين خبري در فضاي مجازي حضور دارم. يكي از اين گروهها را هم توسط دانشجويان همدورهاي ايجاد كردهايم و در اين كانال با يكديگر در زمينههاي مختلف علمي در ارتباط هستيم.
از جوانان مؤمن و انقلابي پشتيباني ميكنم
بخشي از بيانات رهبر معظم انقلاب در ديدار نخبگان و دانشجويان بسيجي مدالآور دانشگاه شريف
من شكرگزار خداوند متعال به سبب وجود جوانهاي خوب، صالح و نخبه كشور هستم و اين جوانان نيز بايد شكرگزار نعمت نخبگي و ظرفيتها و استعدادهاي بالاي خود باشند. هستههاي نخبگي كه همچون گلخانههايي در سراسر كشور پراكنده هستند، قطعا آينده كشور را سرشار از عطر علم و تجربه و استعداد و تدين و انقلابيگري خواهند كرد.
تلاش و حركت علمي در كشور به هيچوجه نبايد كند يا متوقف شود بلكه بايد با شتاب بيشتري ادامه يابد. مدالهاي نخبگان علمي بسيار باارزش و نماد استعداد دروني و هويت والاي اين جوانان است. ارزش معنوي اين مدالها بسيار بالاتر از ارزش مادي آن است و به همين دليل من مدالهاي اهدايي جوانان نخبه را با كمال ميل و با افتخار ميپذيرم اما بعد بهخود آنان بازخواهم گرداند.
پيشرفت علمي به تنهايي يك ملت و كشور را سعادتمند نخواهد كرد بلكه همراهشدن حركت علمي با آرمانهاي والاي معنوي و انقلابي، زمينهساز بسامانرسيدن مسائل كشور و الگوشدن آن براي منطقه و دنياي اسلام و جهان خواهد بود. نبود معنويت و آرمانهاي الهي دليل شكافها، كمبودها و سستيهاي كنوني بنيان تمدن غرب با وجود پيشرفتهاي فراوان مادي آن است و انحرافهاي گوناگون فكري، عملي و اخلاقي، متلاشيشدن بنيان خانواده، خشونت روزافزون، فساد اخلاقي و خودكشيها در جوامع غربي بهويژه آمريكا، ناشي از همين موضوع است. برخي از متفكرين و انديشمندان آمريكايي صراحتا به اين شكافها و آسيبها و نبود اخلاق، اذعان ميكنند. اهتمام جدي به آرمانهاي ديني و الهي و تعهد انقلابي لازمه پيشرفت واقعي كشور است و اين موضوع بايد در همه عرصههاي كشور اعم از اقتصاد، سياست، كار علمي، اداره كشور و گزينش مديران مورد توجه ويژه قرار گيرد.
سومين عامل براي پيشرفت كشور ثبات و ايستادگي در راه دين و انقلاب است. انجام كارهاي بزرگ همچون پيروزي انقلاب اسلامي و يا موفقيت در ۸ سال دفاعمقدس و همچنين مقابله با فشارها و تعارضها عليه نظام اسلامي، بهدليل انسانهايي بوده است كه داراي ثبات قدم و ايستادگي بودند و در مسير دين و انقلاب دچار انحراف و تزلزل نشدند و از افراد متزلزل در راه دين و انقلاب بايد حذر و پرهيز كرد.
حضور جهادي در عرصههاي گوناگون، خصوصا ميدانهاي تأثيرگذار براي آينده كشور از ديگر عوامل موفقيت و پيشرفت است و اقدام جهادي بهمعناي خستهنشدن در مقابل سختيها و موانع و ايمان به مسير و حركت براساس كر و منطق است.
هتر و هوشمندتر از نسل اول انقلاب هستند و جنبش دانشجويي بهمعناي حركت جهادي، در مسير و در خدمت آرمانهاي انقلاب است و نه بر ضدآرمانها سخنگفتن. من جوانهاي مؤمن و انقلابي را بسيار دوست دارم و از آنها، در هر كجا باشند پشتيباني ميكنم و وظيفه رؤسا و مسئولين دانشگاهها و وزراي مربوطه، حمايت مضاعف از جوانان مؤمن و انقلابي در دانشگاهها است.
اقتصاد مقاومتي يك انديشه تجربهشده در دنيا است و فقط اختصاص به ما ندارد. جداي از نحوه جهتگيري و بهرهبرداري، اين موضوع كه اقتصاد مقاومتي كشور را در برابر تكانههاي گوناگون جهاني اعم از بدخواهانه يا غيربدخواهانه، حفظ خواهد كرد يك اصل پذيرفته شده است. دليل پيشرفتهاي علمي و صنعتي آمريكا در يكصدوپنجاه سال گذشته بهكارگيري اقتصاد مقاومتي بوده است. البته آمريكاييها اين انديشه را در جهت ماديگري و پول بهكار گرفتند اما همين تجربه پذيرفته شده جهاني را ميتوان با جهتگيري متعاليتري بهكار گرفت.
نظر شما